Bambusowiec indomalajski

Bambusowiec indomalajski
	Rhizomys sumatrensis
	(Raffles, 1821)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	ślepcowate
Podrodzina	bambusowce
Plemię	Rhizomyini
Rodzaj	bambusowiec
Gatunek	bambusowiec indomalajski
Synonimy
	Mus sumatrensis Raffles, 1821; Spalax javanus G. Cuvier, 1829; Nyctocleptes dekan Temminck, 1832; Rhizomys cinereus McClelland, 1842; Rhizomys erythrogenys J. Anderson, 1877; Nyctocleptes insularis O. Thomas, 1915;
	Mus sumatrensis Raffles, 1821; Spalax javanus G. Cuvier, 1829; Nyctocleptes dekan Temminck, 1832; Rhizomys cinereus McClelland, 1842; Rhizomys erythrogenys J. Anderson, 1877; Nyctocleptes insularis O. Thomas, 1915;
Podgatunki
	R. s. sumatrensis (Raffles, 1821); R. s. cinereus McClelland, 1842; R. s. insularis (O. Thomas, 1915); R. s. padangensis Brongersma, 1936;
	R. s. sumatrensis (Raffles, 1821); R. s. cinereus McClelland, 1842; R. s. insularis (O. Thomas, 1915); R. s. padangensis Brongersma, 1936;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bambusowiec indomalajski^[10], bambusowiec^[11] (Rhizomys sumatrensis) – gatunek ssaka z podrodziny bambusowców (Rhizomyinae) w obrębie rodziny ślepcowatych (Spalacidae). W polskiej literaturze zoologicznej dla oznaczenia gatunku R. sumatrensis używana była nazwa zwyczajowa „bambusowiec”^[11]. Jednak w wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi temu przypisano oznaczenie bambusowiec indomalajski, rezerwując nazwę bambusowiec dla rodzaju Rhizomys^[10].

Zasięg występowania

Bambusowiec indomalajski występuje w południowo-wschodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku^[12]:

R. sumatrensis sumatrensis – południowy Półwysep Malajski na południe od Seberang Perai (Malezja).
R. sumatrensis cinereus – wschodnia Mjanma, południowy Junnan (Chińska Republika Ludowa), Tajlandia, Laos, Wietnam, zachodnia Kambodża i Półwysep Malajski na południe do Pahang (Malezja).
R. sumatrensis insularis – północno-wschodnia Sumatra.
R. sumatrensis padangensis – Sumatra.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1821 roku brytyjski zoolog Thomas Stamford Raffles nadając mu nazwę Mus sumatrensis^[2]. Holotyp pochodził z Malakki, w Malezji^[13].

We wcześniejszych ujęciach systematycznych traktowany jako członek podrodzaju Nyctocleptes, ale analizy filogenetyczne wykazały, że wszystkie istniejące gatunki z rodzaju Rhizomys są bardzo blisko spokrewnione^[14]^[12]. Rozmieszczenie podgatunków jest słabo rozgraniczone, więc mogą występować liczne gatunki^[12]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki^[12].

Etymologia

Rhizomys: gr. ῥιζα rhiza „korzeń”; μυς mus, μυος muos „mysz”^[15].
sumatrensis: Sumatra, Indonezja^[16].
cinereus: łac. cinereus „popielatoszary, koloru popiołu”, od cinis, cineris „prochy, popiół”^[16].
insularis: łac. insularis „z wyspy, wyspowy”, od insula, insulae „wyspa”^[16].
padangensis: Padang, Sumatra, Indonezja^[8].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 260–480 mm, długość ogona 100–200 mm; masa ciała 2,1–4 kg^[17].

Przypisy

↑ Rhizomys sumatrensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b T.S. Raffles. Descriptive Catalogue of a Zoological Collection, made on account of the Honourable East India Company, in the Island of Sumatra and its Vicinity, under the Direction of Sir Thomas Stamford Raffles, Lieutenant-Governor of Fort Marlborough; with additional Notices illustrative of the Natural History of those Countries. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13, s. 258, 1821. (ang.).
↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. Wyd. Nouvelle édition rev. et aug. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1829, s. 211. (fr.).
↑ C.J. Temminck. Monographie over een nieuw geslacht van knaagdier, onder den naam van Nyctocleptes. „Bijdragen aan de Natuurkundige Wetenschappen”. 7 (1), s. 7, 1832. (niderl.).
↑ J. McClelland. On collections. „Calcutta Journal of Natural History”. 2, s. 456, 1842. (ang.).
↑ J. Anderson. On a Bamboo-rat. „Proceedings of the Asiatic Society of Bengal”. 1877, s. 150, 1877. (ang.).
↑ O. Thomas. Notes on the Asiatic bamboo-rats (Rhizomys, etc.). „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 16, s. 58, 1915. (ang.).
↑ ^a ^b L.D. Brongersma. On the subspecies of Rhizomys sumatrensis (Raffles) with some notes on related species. „Zoologische mededeelingen”. 19 (12), s. 154, 1936. (ang.).
↑ K. Aplin & D.K.A.& D. Lunde K. Aplin & D.K.A.& D., Rhizomys sumatrensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-05] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne – Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 326. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rhizomys sumatrensis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-05].
↑ R. López-Antoñanzas, L.J. Flynn & F. Knoll. A comprehensive phylogeny of extinct and extant Rhizomyinae (Rodentia): evidence for multiple intercontinental dispersals. „Cladistics”. 29 (3), s. 247–273, 2013. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2012.00426.x. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 608, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b ^c The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 135–136. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[itis-1] Rhizomys sumatrensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Raffles-2] T.S. Raffles. Descriptive Catalogue of a Zoological Collection, made on account of the Honourable East India Company, in the Island of Sumatra and its Vicinity, under the Direction of Sir Thomas Stamford Raffles, Lieutenant-Governor of Fort Marlborough; with additional Notices illustrative of the Natural History of those Countries. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13, s. 258, 1821. (ang.).

[Cuvier-3] G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. Wyd. Nouvelle édition rev. et aug. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1829, s. 211. (fr.).

[Temminck-4] C.J. Temminck. Monographie over een nieuw geslacht van knaagdier, onder den naam van Nyctocleptes. „Bijdragen aan de Natuurkundige Wetenschappen”. 7 (1), s. 7, 1832. (niderl.).

[McClelland-5] J. McClelland. On collections. „Calcutta Journal of Natural History”. 2, s. 456, 1842. (ang.).

[Anderson-6] J. Anderson. On a Bamboo-rat. „Proceedings of the Asiatic Society of Bengal”. 1877, s. 150, 1877. (ang.).

[Thomas-7] O. Thomas. Notes on the Asiatic bamboo-rats (Rhizomys, etc.). „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 16, s. 58, 1915. (ang.).

[Brongersma-8] L.D. Brongersma. On the subspecies of Rhizomys sumatrensis (Raffles) with some notes on related species. „Zoologische mededeelingen”. 19 (12), s. 154, 1936. (ang.).

[iucn-9] K. Aplin & D.K.A.& D. Lunde K. Aplin & D.K.A.& D., Rhizomys sumatrensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-05] (ang.).

[Cichocki&inni-10] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[kracz-11] Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne – Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.

[Burgin&inni-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 326. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rhizomys sumatrensis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-05].

[López-Antoñanzas&inni-14] R. López-Antoñanzas, L.J. Flynn & F. Knoll. A comprehensive phylogeny of extinct and extant Rhizomyinae (Rodentia): evidence for multiple intercontinental dispersals. „Cladistics”. 29 (3), s. 247–273, 2013. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2012.00426.x. (ang.).

[Palmer-15] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 608, 1904. (ang.).

[Jobling-16] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Norris-17] R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 135–136. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]